Adventure Tourism in Nepal: Opportunities & Insights by Vinaya Shakya

ओहो हाकिम साप !

कम्पनीको अफिसमा हाकिमसापको एकदम फरक किसिमको बानी थियो। उहाँ सधैं महिला कर्मचारीहरूसँग बेग्लै "सद्भावना" देखाउनुहुन्थ्यो। बिहान अफिस छिर्ने बित्तिकै, म्याडमहरूको ढाडमा हात राख्दै भन्थे, "ओहो म्याडम! के छ हालखबर?"

म्याडमहरू जबरजस्ती मुस्कुराउँथे, तर अनुहारमा भने असहजता प्रस्टै देखिन्थ्यो। तर, हाकिमसाप भने आफ्नै दुनियाँमा मस्त थिए। सायद मनोरन्जन हुन्थ्यो |

एक दिन सरको साथी अफिसमा आइपुग्नु भयो। त्यहिबेला साथी कै अगाडि एकजना म्याडमलाई हाकिम साबले ढाड मुसार्दै "ओहो! म्याडम के छ हालखबर ?" भन्दै गरेको देख्दा म्याडमको असहजता सरको साथीले प्रष्ट देख्नु भयो। 

अनि म्याडम बाहिर निस्कने बित्तिकै सरको साथीले सरलाई जिस्काउंदै भन्नु भयो। "ओ पासा! हाकिम भयो भनेर यसरी महिला कर्मचारीहरुलाई ढाडमा मुसार्दा मोलेस्टेसन भयो भनेर आरोप लगाएर झ्यालखाना जालास है, भन्यो।"

हाकिम सरले, "तँ आफुले पनि गर्न नसक्ने, अनि मैले गर्दा पनि दाहा गर्ने?" भनेर जवाफ दियो।

सरको साथी, "हुन त म्याडमहरुले अप्ठेरो मानेनन् भने त केहि न होला तर मेरो बिचारमा म्याडमहरुले भन्न नसकेको जस्तो लाग्यो है | तेरो ब्यबहार चै ठिक लागेन |"

केही क्षणमा गीता म्याडम अफिसमा आउनु भयो। उनी अलि सिधा-सादा थिइन् तर चलाख थियो। जब हाकिमसापले उनलाई पनि ढाडमा मुसार्दै सोधे, " नमस्ते म्याडम! के छ हाल खबर?"

गीता म्याडमले चतुराईका साथ जवाफ दिइन्, "ओहो हाकिमसाप! म त ठिकै छु, तर तपाईंलाई के भएको छ? हातका औंलाहरू दुख्न थाले कि क्या हो? म्याडमहरुलाई मुसार्नै पर्ने भएको छ कि क्या हो?"

अफिसभरिका कर्मचारीहरू सबै हाँस्न थाले। हाकिमसापको साथीले पनि आँखा तर्‍यो, अनि हाकिमको अनुहार रातो भयो। आत्मग्लानी महसुस गर्‍यो, उनले तत्कालै आफ्नो हात पछाडि राखे। "सरी है, म्य्याडम !" भन्यो।

त्यसपछि अफिसमा हाकिमसापको "ओहो म्याडम!" शैली हरायो। सबै म्याडमहरू भित्रभित्रै खुशी भए। गीता म्याडम हाँस्दै सोचिन्— "कहिलेकाहीँ हाकिमलाई पनि हाकिमे पारा मै जवाफ दिनुपर्छ, रैछ !"

---

यो कथाले प्रभावकारी तरिकाले सन्देश दिनेछ भन्ने आशा गरेको छु। कार्यस्थलमा यस्ता व्यवहार स्वीकार्य छैनन्, र यदि कोही, कसैले असहज ब्यबहार गर्छ भने त्यसको प्रतिरोध / बिरोध र सामना गर्नुपर्छ। अस्तु |

तपाईंलाई कथा कस्तो लाग्यो? 

मेरो त पाँच मिनेट!

त्यो सरको त एक मिनेट मात्रै रे, तिम्रो कति मिनेट पासा? पहिलो म्यामले भन्नु भयो।

आर्को म्याम: ह्या मेरो त पाँच मिनेट!

पहिलो म्याम: हावा कुरा नगर न! काँ, पाँच मिनेट सम्म सक्छ भन्या!

आर्को म्याम: सक्छु नि, ल नपट्याए, स्टप वाच खोल। म गरेरै देखाउंछु।

पहिलो म्याम: लौ, लौ! गरेर देखाउ त! म पनि हेर्छु नि!

सरले स्टप वाच खोल्नु र "स्टार्ट" भन्नु भयो।

सबै जना चुपचाप हेरि रह्यो।

आर्को म्याम: ल सुरु गरें है भन्नु भयो र म्यामले श्वास टक्क रोक्नु भयो। अनि १५ सेकेन्डमा श्वास फुलेर पसिना पसिना हुनु भएछ। आम्मामा! म त ५ मिनेट भन्थानेको त १५ सेकेन्डमा नै खतम? नसकिने रैछ बाबै! यो श्वास प्रस्वासको ध्यान त गार्‍हो पो र छ बाबै! 

सर: दिनका दिन प्राक्टीस गर्दा त बल्ल एक मिनेट सम्म श्वास रोक्न अझै गार्‍हो हुन्छ, तपाईं पाँच मिनेट भन्नु हुन्छ। बात कर्ता हे!

यो श्वास प्रस्वासको ध्यानले एकचित्त बनाउन सहयोग गर्छ। तर प्रत्येक दिन प्रयास जारी रहनु पर्छ है पासाहरु। के सोचेको के भयो। भन्नु होला। अस्तु।

आजकाल मलाई डर लाग्छ।

आजकाल मलाई डर लाग्छ।

कतै मेरो देश परदेश हुने हो कि? भनेर

कतै मेरो छिमेकीले क्वाप्प खाने हो कि? भनेर

कतै मेरो घर उजाड बनाइ दिने पो हो कि? भनेर

कतै देश बेच्नेहरु दलालहरुले आँखा लाएका छन् कि? भनेर

कतै छिमेक मै दलालहरुले मौका छोप्न लाएका छन् कि? भनेर

कतै दलालहरु घर भित्रै पो आइसकेका छन् कि? भनेर 

आजकाल मलाई डर लागेको छ।

अस्तु!

शक्तिशाली मदारी

लघुकथा: शक्तिशाली मदारी

विनय शाक्य, कपन मार्ग, महाराजगञ्ज, काठमाडौँ |

गज्जब छ बा! त्यो शक्तिशाली मदारीले संसारभरका बांदरहरुलाई नचाउंदै शक्ति संचय गरिराखेको रहेछ। अस्ति त्यो मदारीलाई के झोंक चलेछ, सबै बांदर र बांदरका नाईकेहरुलाई एकै पटक लखेटेर आ-आफ्नो जंगलमा जा भनेर दानापानी बन्द गरेर बाटा बाटोमै नै छाडिदिएछ।

हाम्रा तिर पनि त्यै बांदरको जमातहरु आका रछन्। हाम्रो तिरको जंगलाँ आ का ती बांदरहरु त्यो मदारीले दिएको दानापानी खाएर आफ्नो अस्तित्व बनाई राखेका रछन्। अइले आफ्नो अस्तित्व नै हराइसकेकोले हाम्रो खेतबारीमा जे भेट्यो, त्यै टिप्ने, झम्टिने गर्न लाएका रछन्। गाउंलेहरुले त्यस्ता बांदरलाई गुलेली हानेर धपाउने काम सुरु गरिसकेछन्। बिचरा पनि भन्न मन नलाग्ने! कति बांदरहरु त अहिले झोंक्राएर बोल्न पनि सकिरा छैनन्।

बोल्न पनि के बोल्नु? जे सिकायो, त्यै बोलिरा बानी ! अब त झन त्यो मदारीले नै बाटोमा नै छोडेर गए पछि कस्को बाउको के लाग्छ र? अनि कस्को पछि लाग्नु? त्यो मदारीको पछि पछि लाग्यो भने त लात्ताले हान्दिई हाल्छ, घिच्नु घिचाए, अघाउन्जेल घिचाउंछु भनेथे, त्यै भएर आफ्नो बानी बिग्रीसकेको छ भन्दै एउटा बांदरले आर्को सित गुनासो गर्दै रछ।

अनि बांदरे बानी अनुसार अहिले सम्म आफुले नि घर नबनाउने, अरुलाई नि घर बनाउन दिन्नौं भन्दै, बनिरा घर पनि बिगार्दै हिंडिराथे। अहिले फ्याट्ट फ्यांकिदिए, बाटा मैं। हेर त बिजोग! संधै दानापानी दिएर, घिच भनेसी मात्रै घिचिरा बांदरहरु अइले घिच्! भन्ने आदेश नै नपाएसी क्यार्छन्? अनि घिच्न दानापानी पनि त हुन परो नि! घिचेको कुरो नपच्दो र छ। बाबै! टाउकोमा हात राखेर एउटो बांदरले भन्दै रछ।

अब गाउंलेहरु पनि बुझ्न थाले, यी बांदरहरुले लोकल भएर पनि किन बुरुक बुरुक गरिराथे? भनेको त त्यो मदारीले पालेका पो रहेछन्! त्यै भएर मदारीले जे भन्यो, त्यै गर्थे रै छन् ।

हाम्रो गाउँमा छिमेकी देशको मदारीले बांदर नचाएको हेरेर रमाउने मान्छेहरु पनि थिए। अहिले सबै भेंडा भैसकेका रछन्। कुरो बुझियो।

अनि उहिले त कुन्निके बिस्तारबाद मुर्दाबाद भनेर देखावटी चिच्याएर हिंड्थे, भाषण गरेर हिंड्थे, अनि त्यो भेंडाहरुको जमातलाई उक्साएर मोज गरिराथे, अहिले कुन्नीके पुछेर फालेको ढुंगा जस्तो भो जिन्दगी भनेर एउटा बांदरले आर्को बांदरलाई भनिराछन्। अस्तु।

रातको पैसा

रातको पैसा

पार्टीको माहोल रंगिएको थियो, तर मेरो जिन्दगी झन् रंगीन भयो, जब एक अपरिचित महिलाले मेरो अगाडि उभिएर हल्का मुस्कानका साथ उनले भनिन्,“तपाईंलाई फेरि भेट्न पाउँदा कति खुसी लाग्यो! अघिल्लो शनिबार पोखरामा बिताएका ती मधुर क्षणहरू सम्झनुभएको छ?”

मेरो मन भित्र चसक्क भएको महसुस गरेँ। पोखरा? कहिले? किन? र कोसँग?

अनि पोखराको सरांगकोटमा हामी दुई जना बसेको बिर्सियो? रातभर मलाई सुत्न नदिएर! हल्ला गरेर!

मेरो टालु सुक्यो? टाउको भाउन्न भयो। मेरी श्रीमतीले गोलभेंडा जस्तो रातो आँखा पारेर आँखा तर्‍यो। 

"ह्याँ! तिमी पोखरा गएका थियौ? कहिले? 

त्यो महिलाले भनिन, अस्ति शनिबार। श्रीमती तिर हेर्दै, अनि उहाँ को नि? मैले त चिनिन नि!

मैले भनेँ, "चिन्न त मैले पनि तपाईंलाई चिनिन नि, उहाँ चैं मेरी अर्धाङ्गीनी। माफ गर्नु होला अस्ति शनिबार म पोखरा गएको छैन। म त मेरै श्रीमती संग घरमै थिएँ।"

अब त्यो महिलाले निधार खुम्च्याउँदै भनिन्, “ओहो! तर तपाईं जस्तै देखिने एक जना सज्जनले मलाई पैसा दिएर सहयोग गर्छु भन्नु भएको थियो, आजको भोजमा। मैले त उहाँ नै सम्झेर कुरा गर्न आएको। माफ गर्नुस है!”

श्रीमतीले गहिरो सास फेर्दै मेरो कानतिर झुकेर भनिन्, "धन्न बूढो! अस्तिको शनिबार पोखरा गाको भए तिमी त खत्तम हुने रैछौ, हगी?" अस्तु।

स्पेसल स्याण्डवीच

स्याण्डवीचको स्वाद

एकदिन दिउँसो साथीले भन्यो, "ओइ, एकदम जब्बर च्या घर भेट्या छु, त्यता गएर च्या खाम न! र मज्जाले केही स्पेसल पनि खाऔं न!" म पनि फोकटमा पाउँदा किन छाड्नु, "ल, जाम!" भनें।

चिया पसल भब्य सजाएको, भित्तामा गज्जबको सजावत, कुर्सी सबै बांसबाट बनेको अर्गानिक । अनि चिया अर्डर गरियो, तर साथीको चित्त बुझेन। "साँच्चै अलिकति चपाउने नि खानुपर्छ!" मैले पनि भनें, "ठिक छ, तेरो सरसल्लाह अनुसार खाने भए, खाम न त! तर स्पेसल नै खाम!"

साउनी!, तपाईंको रेस्टुराँमा स्पेसल डिस के छ? 

साउनी: "हाम्रो स्पेसल चीज स्याण्डवीच एकदमै दमदार छ!"
मैले सोधें, "एकदम स्पेसल नै हो त?"
साउनी: "हो नि! चाखेर हेरिहाल्नुस्!"

ल ठिक छ भन्दै अर्डर गरियो। कुरियो, धेरै बेर कुरियो। बल्ल बल्ल आधा घण्टापछि एउटा प्लेट आयो। हेर्दा लाग्यो—"बर्षौंको तपस्यापछि साक्षात्कार भएझैं!"

प्लेटमा दुई टुक्रा सेकेको पाउरोटी राखिएको थियो। बीचमा २-४ टुक्रा भेंडेखुर्सानी, मसिनो गांजर, गोल्भेंडा, अनि चीजका टुक्राहरु राखेर आगोमा डामेर ल्याएछ। 

मैले साउनीलाई सोधें, "साउनी, स्पेसल भनेको यही हो?"
साउनी: "हो, दाई! यही हो त हाम्रो सिग्नेचर डिश हो!"

२५० रुपैयाँ प्रती गोटा गरि ५००/-रुप्पे तिर्दा लाग्यो—चार टुक्रा सेकेको पाउरोटीलाई पो स्पेसल स्याण्डवीच भन्दो रछ। त्यस्का बाजे स्याण्डवीच स्पेसल हो कि बिल?" म त बहुते कन्फुजियामा परें।

साथीले स्याण्डवीचको एक टुक्रा मुखमा हालेपछि सुस्तरी भन्यो, "माफ गर है पासा! अबदेखि 'स्पेसल' अर्डर गर्नु अघि साइज र क्वान्टिटी राम्रो संग बुझ्नेछु।"

मैले चियाको गिलास उठाएँ र साउनीलाई सोधें— "साउनी! यो चिया पनि आगोमा सेकेको दुधवाला हो?"

साउनी मख्ख परिन् । हाम्रो पैसा झ्वाम पारिन। चार टुक्रा पाउरोटीको पान सय। सपना हो कि बिपना, भाउन्न भो। अस्तु।

चाबी हराउंदाको बेचैनी

आज विहान घाम नझुल्किंदै कलेज जान हतारिएको थिएँ। जाडो यति थियो कि नाक रातै पार्ने खालको । बिहान बिहान मोटरसाइकल स्टार्ट गरेर हुइँकियो ।

बिहानको कलेज सकिएपछि मनमा फुरफुरी कुरा खेलाउदै पार्किङ्गमा पुगें। मोटरसाइकलको चाबी निकाल्न हात खल्तीमा हालें— चाबी भेटिएन! अर्को खल्ती चेक गरें— केही छैन! झोला तितरबितर पारें, चाबी भेटिएन। 

अफिस कोठातिर दौडें। डेस्क मुनि, झ्यालको किनारा, दराज दराज सम्म चेक गरें। चाबी भेटिएन| पसिना पसिना भयो। आर्को अफिस पुगेर सोधें— रिसेप्शनको दिदीले सिधै भगवानको फोटो देखाइदिनुभयो। फेरि मोटरसाइकल राखेको ठाउँमा पुगेँ ।

अन्त त! कलेजको पार्किङ्गमा थचक्क बसें। दिमागमा हावा चल्न थाल्यो, "अब घर कसरी जाने? चाबी हरायो भने अर्को बनाउन पनि चाबी त हुनु पर्‍यो! घरसम्म पुग्नु पर्‍यो। आर्को पनि भेटिन्छ कि भेटिंदैन!"त्यत्तिकैमा हात पुनः विण्ड प्रूफ ज्याकेटको खल्तीमा गयो। एकछिन टकटकाएँ— छिर्लिङ आवाज! "के हो यो?" फेरि टकटकाएँ— "आखिर मेरो चाबी यहीँ विण्ड्प्रूफ भित्र पो रहेछ!" तर बिचरा चाबी! खल्तीको प्वालबाट उछिट्टिएर भित्रतिरको कुनामा बसेको रहेछ।

अब भने हांस्ने कि रिस उठाउने, केही थाहा भएन। एकछिन अघिसम्म कलेजभरी नाटक खेलेझैं चाबी खोज्दै हिँडेको थिएँ, असिन पसिन भएर दिमाग खराब गरेर बसेको थिएं। तर त्यो चाबी भने विण्ड्प्रूफ ज्याकेटको कुनै गोप्य गुफामा ध्यानसाधन गरिरहेको रहेछ।

मोटरसाइकलमा चढ्दै सोचें— "आज चाबी हराएको होइन, म आफैं हराएको रहेछु!" अस्तु।

मुला बहस

रातो मुला: कस्तो मुला रैछ? म भन्दा सस्तोमा बेचिएछ। मुला अमेरिकामा मात्रै रंगभेद हुन्छ भनेको सुनेको, यो मुला बजारमा पनि मलाई किन्ने भन्दा त्यो सेतो मुला किन्ने धेरै रेछ।

सेतो मुला: तं मुला बढी भाउ खोज्छस क्यारे! अनि तं मुलालाई कस्ले किन्छ त!

गान्टे मुला थिच्चिएको रैछ, मुलाको तल्लो बोरा भित्र, उकुस मुकुस भएको रैछ, थिच्चिएको स्वरमा चिच्यायो, ए मुलाहरु! मलाई पनि निकाल त, यो बोरामा कोच्याएर के गर्न लागेको? तं मुलाहरु नेपाली कांग्रेस र एमालेको सपोटर होकि क्या हो? म मुला चैं माउवादी?

खोइ कता गयो? त्यो मुला साउ?

साउजी: लौ आयो! आयो! नेपाली कांग्रेस मुला, एमाले मुला, अनि माउबादी मुला! जो जो पार्टी हो, त्यै अन्सारको मुला हाम्रो नेपालाँ पाइन्छ। खासमा भन्ने हो भने नेपालमा नेपाली जन्ता भन्दा पार्टीका झोले पाउने भएकोले मैले नि यो मुलाहरुलाई ब्राण्डीङ गर्देको लौ जा! 

रातो मुला: मेरो अस्तित्व नै बेच्दिने? साउ मुला!

सेतो मुला: तेसो नगर मुला साउ!

गान्टे मुला: तं मुला साउ, मलाई थिचेर के गर्न लाग्या? झट्ट निकाल त! अस्तु |

तिमी र कुकुर उस्तै भयो नि!

बिहान बिहान कुकुर डोर्‍याएर हिंडेको दाईलाई सोधेँ "गूड मर्निङ दाई, बिहान बिहान कुकुर संगै हिंड्नु भाछ नि" दाईले भन्नु भन्यो, हो नि यो कुकुरलाई डाक्टर काँ लान लागेको अलि रुघा ज्वरो आएको जस्तो लाग्यो।

ए हो र दाई! मलाई नि रुघाखोकी लागेर डाक्टर कहाँ गएर आएको।

दाईले जिस्काउंदै भन्नु भयो, "ए मेरो कुकुर र तिमी एउटै भएछौ त!" 

मैले पनि भनें, हो नि दाई! तपाईंको लागि म र तपाईंको कुकुर एउटै जस्तो त हो! तर फरक यत्ति हो कि, तपाईं र भाउजुले कुकुरलाई काखमा राखेर खेलाउनु हुन्छ, तर मलाई काखमा राखेर खेलाउन सक्नु हुन्न!

दाईलाई भाउन्न भएर झण्डै बाटोमा ढलेको! 

धत्, मुर्दार ! भाउजुको काखमा खेल्नु परो तंलाई? बज्या!! अस्तु।