चङ्क्रमण ध्यान (चलिरहेको ध्यान) शारीरिक गतिविधिमा आधारित ध्यानको एक प्रकार हो। यसको नाम "चङ्क्रमण" बाट लिइएको हो, जसको अर्थ "हिँड्नु" हो। चङ्क्रमण ध्यान, सामान्यतया, चलिरहेको वा हिँड्ने ध्यानको रूपमा बुझिन्छ। यस ध्यानमा ध्यानकर्ताले हिँड्दा वा चल्दा आफ्नो हरेक पाइलामा पूर्ण सजगता राख्छ, जसले उनीहरूको चित्तलाई वर्तमान क्षणमा एकाग्र गर्न मद्दत गर्दछ।
किन गर्ने?
चङ्क्रमण ध्यानको धेरै फाइदाहरू छन्:
१. वर्तमानमा बस्न मद्दत गर्ने: यस ध्यानले हरेक पाइलामा सजगता र चनाखोपन ल्याउँछ, जसले मनलाई वर्तमान क्षणमा एकाग्र बनाउन मद्दत गर्दछ।
२. तनाव कम गर्ने: शारीरिक गतिविधिमा आधारित ध्यान गर्दा मन र शरीरमा उत्पन्न भएको तनावलाई कम गर्न मद्दत हुन्छ।
३. शारीरिक स्वस्थता: यो ध्यान शारीरिक चलायमान क्रियाकलापमा आधारित छ, जसले शरीरलाई हलचलमा राख्न र स्वस्थ राख्न मद्दत गर्छ।
४. दिमागलाई शान्त पार्ने: चल्दा श्वासप्रश्वासमा र शरीरका चालचलनमा ध्यान दिनाले मनलाई शान्त पार्न र बेचैनी वा चिन्तालाई घटाउन मद्दत गर्छ।
५. ध्यानको निरन्तरता: लामो समयसम्म बसेर ध्यान गर्न कठिन भएमा, चङ्क्रमण ध्यानले सरल तर प्रभावकारी तरिकाले ध्यानको अभ्यास जारी राख्न मद्दत गर्दछ।
कसले गर्ने?
चङ्क्रमण ध्यान सबै उमेरका व्यक्तिहरूले गर्न सक्छन्। विशेष गरी:
ध्यानको सुरुवाती साधक: ध्यानमा नौसिखुवा भएका व्यक्तिहरूले यस ध्यानको सजिलो विधि अपनाउन सक्छन्।
ध्यानमा लामो समयसम्म बस्न कठिनाई भएको व्यक्तिहरू: कुनै कारणले लामो समयसम्म बस्न नसक्ने व्यक्तिहरूले चङ्क्रमण ध्यान गर्दा शारीरिक सक्रियता कायम राखेर ध्यान गर्न सक्छन्।
शारीरिक रूपमा सक्रिय रहन चाहनेहरू: शारीरिक स्वस्थता र ध्यानको संयोजन खोज्ने व्यक्तिहरूले यसलाई गर्न सक्छन्।
कसरी गर्ने?
१. सही स्थान चयन गर्ने: शान्त र खुल्ला ठाउँ जहाँ सजिलै हिँड्न सकिन्छ। बगैंचा, पार्क, वा खुला क्षेत्रमा यो ध्यान गर्न उपयुक्त हुन्छ।
२. सजग भएर हिँड्न सुरु गर्ने: चङ्क्रमण ध्यानमा पहिलो पाइला सजग भएर हिँड्न थाल्नु हो। हरेक पाइलामा आफ्नो खुट्टा जमीनमा कसरी स्पर्श गर्छ भन्ने कुरामा ध्यान दिनुहोस्।
३. शरीरको चालचलनमा ध्यान केन्द्रित गर्ने: हिँड्दा आफ्नो खुट्टा कसरी उठ्छ, कसरी अघि बढ्छ र जमीनमा स्पर्श हुन्छ भन्ने कुरालाई सजग भएर अवलोकन गर्नुहोस्।
४. श्वासप्रश्वासको अवलोकन गर्ने: हिँड्दै गर्दा श्वासप्रश्वासको लयमा ध्यान दिनुहोस्। श्वासलाई कुनै बल नगरी प्राकृतिक रूपमा लिने र छोड्ने काम गर्नुहोस्।
५. मनमा आएका विचारहरूलाई नजरअन्दाज गर्ने: हिँड्दा मनमा आएका विचारहरूलाई प्रतिक्रिया नगरी तिनीहरूलाई जान दिनुहोस्। केवल वर्तमान क्षणमा रहन प्रयास गर्नुहोस्।
६. बिस्तारै गति परिवर्तन गर्ने: सुरुमा विस्तारै हिँड्न थाल्नुहोस् र अभ्यासअनुसार गति परिवर्तन गर्न सक्नुहुन्छ। मुख्य कुरा सजगता कायम राख्नु हो।
कुन बेला गर्ने?
चङ्क्रमण ध्यान दिनको कुनै पनि समयमा गर्न सकिन्छ। तर केही विशेष समय यसप्रकार छन्:
बिहानपख: शान्त वातावरणमा अभ्यास गर्दा मन र शरीरलाई ताजगी महसुस हुन्छ।
लामो समय बस्ने ध्यानपछि: ध्यानको सत्रको बीचमा छोटो चङ्क्रमण ध्यान गरेर ध्यानको अभ्यासलाई ताजा राख्न सकिन्छ।
विश्राम लिन चाहिँदा: यदि मानसिक थकान छ भने, हिँडेर ध्यान गर्नाले दिमागलाई ताजगी दिन्छ।
फाइदा:
१. शारीरिक र मानसिक लाभ: यसले शारीरिक रूपमा सक्रिय रहन मद्दत गर्छ भने, मानसिक रूपमा चनाखो र स्थिर राख्छ।
२. तनाव र चिन्ता घटाउने: हिँड्दा शारीरिक चलायमानतासँगै मनलाई शान्त राख्न यसले सहयोग गर्छ।
३. मनलाई एकाग्र गर्ने: मनमा आउने अनावश्यक विचारहरूलाई कम गर्दै मनलाई वर्तमान क्षणमा एकाग्र राख्न मद्दत गर्छ।
४. ध्यानको निरन्तरता: लामो ध्यान सत्रमा विश्रामका लागि चङ्क्रमण ध्यान गर्नाले ध्यानको निरन्तरता कायम राख्न मद्दत गर्दछ।
साबधानी:
१. प्रारम्भिक रूपमा सजिलो भए पनि गहिराइमा प्रवेश गर्न कठिन: लामो समयसम्म हिँड्दा शरीर थाक्न सक्छ, जसले ध्यानमा बाधा पुर्याउन सक्छ।
२. स्थानको आवश्यकता: चङ्क्रमण ध्यानका लागि खुला ठाउँ आवश्यक हुन्छ, जुन सधैं उपलब्ध नहुन सक्छ।
३. शुरुआतीका लागि सजगता कायम राख्न कठिनाई: यो ध्यान गर्दा हिँड्न र मनलाई पूर्ण सजग राख्न गाह्रो हुन सक्छ, विशेष गरी नवप्रवेशीहरूका लागि।
चङ्क्रमण ध्यान साधारण तरिकाले वर्तमानमा रहन सिकाउने ध्यान प्रविधि हो, जसले शारीरिक र मानसिक रूपमा सन्तुलित रहन मद्दत गर्छ।
No comments:
Post a Comment