कृषि पर्यटन

कृषि पर्यटन भनेको के हो? 

- लेखक: विनय शाक्य

कृषि पर्यटन भनेको कृषि कार्यलाई पर्यटनसँग जोडेर गरिने एक प्रकारको पर्यटन हो। यसमा पर्यटकहरूलाई कृषि कार्यमा संलग्न गराउने, कृषि उत्पादनको बारेमा जानकारी दिने र कृषि वातावरणमा रमाउने अवसर प्रदान गरिन्छ। यसले पर्यटकहरूलाई शहरको कोलाहलबाट टाढा लगेर प्राकृतिक वातावरणमा रमाउने मौका दिन्छ भने किसानहरूलाई थप आम्दानीको स्रोत प्रदान गर्दछ।

नेपालमा कृषि पर्यटन कहाँ गर्न सकिन्छ?

नेपालको ग्रामीण क्षेत्रमा कृषि पर्यटनका लागि प्रशस्त सम्भावनाहरू छन्। जस्तै:

 * पहाडी क्षेत्र: अन्नपूर्ण, लुम्बिनी, रसुवा जस्ता क्षेत्रहरूमा अन्नबाली खेती, फलफूल बगैचा, चिया बगान जस्ता गतिविधिहरूमा पर्यटकहरूलाई संलग्न गराउन सकिन्छ।

 * तराई क्षेत्र: चितवन, बारा, पर्सा जस्ता क्षेत्रहरूमा तरकारी खेती, फलफूल खेती, माछापालन जस्ता गतिविधिहरूमा पर्यटकहरूलाई संलग्न गराउन सकिन्छ।

 * डांडाकाँडा: इलाम, पाँचथर जस्ता क्षेत्रहरूमा चिया बगान, कफी बगान, अदुवा खेती जस्ता गतिविधिहरूमा पर्यटकहरूलाई संलग्न गराउन सकिन्छ।

कृषि पर्यटन कहिले गर्ने?

कृषि पर्यटनका लागि सबैभन्दा उपयुक्त समय मौसमअनुसार फरक-फरक हुन्छ। जस्तै:

 * वसन्त ऋतु: फूल फुल्ने समय भएकाले यो समयमा बगैंचा घुम्ने, फूल टिप्ने जस्ता गतिविधिहरू गर्न सकिन्छ।

 * ग्रीष्म ऋतु: तरकारी खेती, फलफूल टिप्ने जस्ता गतिविधिहरू गर्न सकिन्छ।

 * शरद ऋतु: अन्न बाली पाक्ने समय भएकाले धान काट्ने, कोदो काट्ने जस्ता गतिविधिहरू गर्न सकिन्छ।

कृषि पर्यटन कस्ले गर्ने?

कृषि पर्यटन किसानहरू, कृषि सहकारी संस्थाहरू, होमस्टे सञ्चालकहरू, स्थानीय सरकारहरू, निजी क्षेत्रका कम्पनीहरू आदिले सञ्चालन गर्न सक्छन्।

कृषि पर्यटन कस्को लागि गर्ने?

कृषि पर्यटन प्राकृतिक वातावरणमा रमाउन चाहने, कृषिबारे जान्न चाहने, स्थानीय संस्कृति अनुभव गर्न चाहने सबैका लागि उपयुक्त हुन्छ। विशेष गरी शहरवासीहरू, विद्यार्थीहरू, परिवारहरू कृषि पर्यटनमा रुचि राख्न सक्छन्।

कृषि पर्यटनको समाज र अर्थतन्त्रमा प्रभाव

कृषि पर्यटनले समाज र अर्थतन्त्रमा निम्न प्रभाव पार्न सक्छ:

 * आर्थिक विकास: कृषि पर्यटनले ग्रामीण क्षेत्रमा आर्थिक विकास गर्न मद्दत गर्दछ। यसले किसानहरूको आय वृद्धि गर्छ, रोजगारी सिर्जना गर्छ र स्थानीय उत्पादनको बजार बढाउँछ।

 * सांस्कृतिक संरक्षण: कृषि पर्यटनले स्थानीय संस्कृति, परम्परा र जीवनशैलीको संरक्षणमा मद्दत गर्दछ।

 * पर्यावरण संरक्षण: कृषि पर्यटनले जैविक विविधताको संरक्षण र वातावरणमैत्री कृषि प्रणालीको विकासमा प्रोत्साहन गर्दछ।

 * गाउँ र शहरबीचको सम्बन्ध सुधार: कृषि पर्यटनले गाउँ र शहरबीचको सम्बन्ध सुधार गर्न मद्दत गर्दछ।

 * पर्यटन विकास: कृषि पर्यटनले नेपालको पर्यटन क्षेत्रको विस्तारमा योगदान पुर्‍याउँछ।

अन्तमा, कृषि पर्यटन नेपालको लागि एक महत्वपूर्ण अवसर हो। यसले ग्रामीण क्षेत्रको विकास, रोजगारी सिर्जना, पर्यटन प्रवर्द्धन र पर्यावरण संरक्षणमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्न सक्छ।