Grab the widget  Get Widgets

Monday, 27 February 2023

अ निर्णित लडाइँ

एउटा लडाइँ लड्दै छु
बिना हतियार लड्दै छु
तर हतियारको धारमा पर्दैछु
बिना अख्तियार लड्दै छु
अ निर्णित लडाइँमा होम्मिएको छु
एक जना आउँछ
लड्नु पर्छ भन्छ
आर्को आउँछ
लड्नु पर्छ भन्छ
तर
तर कसैले हतियार दिन्नन
तै पनि लड्नु पर्छ भन्छन् 
एउटा अनिर्णयको जालोमा पर्दैछु
अनि बिना हतियार र
बिना अख्तियार लडदै छु
एउटा लडाइँ लड्दै छु। अस्तु।

Saturday, 18 February 2023

छोरो मान्छे रुनु हुन्न रे!

म पाहाडमा हुर्केको केटो। अलि जवान हुँदै गएको देख्ने बित्तिकै, भोज कैले ख्वाउने, बिहे कैले गर्ने? भनेर हैरान पार्थे। ती नै मान्छेहरुले अहिले भन्न थालेछन, देखिस त बिहेको फाइदा? खुब बाजा बजाएर बिहे गरेथिस नि! बिहे पछि बल्ल तेरो बाउको बिहे देख्छस।

बिहे पछि अनेक समस्या आउँदा तं त छोरो मान्छे, छोरो मान्छे कैले पनि रुनु हुन्न! जे जस्तो परिस्थिति संग पनि भिड्न तयार हुन पर्छ। भन्दिने। हाम्रो सामाजिक परिवेश हेर्दा तंलाई अनेक मान्छेहरुले सित्तैमा सरसल्लाह दिने छन्। 

तैंले श्रीमतीको कुरो सुन्यो जोइटिंग्रे भन्ने नातेदारहरुको लर्को नै आउँछ, आमाको पक्ष लियो, ए! यो त हुत्तिहारा नै हो नि! आफुले केहि गर्न सक्ने होइन, जहिले पनि आमा बाउको कुरा मात्रै सुन्ने त हो नि! बिचरा बुहारीले दु:ख पाउने भइ! भनेर कुरा काट्न बसेका आन्टीहरुको लाईन।

काम गर्न गयो, घरमा तेरो श्रीमतीलाई समय दिनु पर्दैन, आर्को संग सल्केला नि भन्दीहाल्ने। घरमा बस्यो, निकम्मा, यस्तो काम साम नगर्ने भन्ने थाहा पाएको भए, खुरुक्क त्यो लाहुरे संग पोइला गएको भए हुन्थ्यो भन्न भ्याउने। अफिसमा गयो, सेक्रेटरी संग सल्किन पाएछी घरकी किन चाहियो र? भन्दिने। ट्रेकिङ हिंड्यो, आफू मात्रै गयो, रमायो बस्यो, आर्काको के मतलब भन्दिने। समाज सेवामा लाग्यो, समाजको मात्रै सेवा गरेर बस, घरको काम धन्दा कस्ले गर्दिन्छ? कुन्नी! भन्दिने।

तरवारको धारमा बसेको मान्छेलाई दुबै पक्षबाट मानसिक तनाब हुंदा पनि रुन हुन्न, आखिरमा छोरो मान्छे त रह्यो। छोरो भएर नि रुन्छ?

म के गरुम! सरकार! कस्लाई भनुम? कस्को कुरा सुनुम? को कस्लाई जवाफ फर्काम? यो मेरो समाजमा आफ्नो घरको भन्दा आर्काको घरमा चियो चर्चो गरेर समाजलाई बिषाक्त पार्ने मानब परजीबीहरुको बुद्धि चांडै पलाओस। अस्तु!

Thursday, 16 February 2023

तिमी बदलिएका छौ, सायद म पनि!

आजकाल तिमी संग बोल्न पनि डर लाग्छ। जे भने पनि उल्टो अर्थ लाउंछौ। मैले आगराको कुरा गर्छु तिमीले गाग्राको कुरा गर्छौ। समय अनुसार तिमी पनि फेरिएका छौ। म पनि फेरिएको अनुभव गर्दैछु।

उ बेलामा तिम्रो र मेरो कुरो ठ्याक्क ठ्याक्क मिल्थ्यो, खुब रमाइन्थ्यो। अहिले ठ्याक्कै उल्टो भएछ, सोचाईमा यस्तो भिन्नता आउला भनेर मैले सोचेको पनि थिएन। तर तिमी बदलिएको देख्दैछु। चिडचिडापन बढ्दै गएको छ। सायद म पनि!
सायद म पनि समय, कामको बोझ र उमेरका कारण बदलिएको छु कि? तिम्रो "मेनोपज" भए देखि त झन बोल्नै नहुने भाकी छौ। खोई के भनुम, आजकाल थाकेर आएको बेलामा पनि तिमी संग कुरा गर्ने सम्म हिम्मत हुन्न। अब त दिन भर काम गरेर आउंदा थकित शरीरलाई थान्को लगाउन पनि कठिन हुँदै आएको छ। तर तिमीलाई भन्ने आंट आउंदैन। तिमी पनि थाकेकै देख्छु। आजकाल तिमी बदलिएका छौ। सायद म पनि!

तिम्रो शारीरिक परिबर्तन संगै तिम्रो परिबर्तित ब्यबहारलाई मैले ठ्याक्कै बुझ्न नसकेको होला। तर के गर्नु? मेरो उमेरका कारण म मा धैर्यता गुम भएको पनि त हुन सक्छ। उहिले उहिले तिम्रो मनका कुरा च्याप्प समाउने सक्ने मान्छे म अहिले तिम्रो मनका कुरा त के बोलेका कुरा पनि समाउन नसक्ने भै सकेको छु। सायद म पनि उमेर अनुसार बदलिएको छु। 

Saturday, 11 February 2023

ढंग नभाका बा!

बा तिम्रो ढंग पुगेन। तिम्रो बुद्दिमा बिर्को लाएका रैछौ। तिमीले हाम्लाई हुर्कायौ, बढायौ, पढायौ। तर तिम्रो ढंग पुगेन। तिमीले संधै समाज र परिवारको लागि मात्रै काम गर्यौ, तिम्ले के पायौ? 

न घर छ, न तिमी संग गाडी छ, बुढा भै सक्यो, अझै समाज र परिवारको सेवा गर्नु पर्छ भनेर बिहान सखारै काममा हिंडेका छौ। आफ्नो लागि केही किन्दैनौ। लुगा धरी उहीँ पुरानो लाएर हिंडिराछौ। तिम्रो ढंग पुगेन।

तिम्रो मिहेनतको फलले गर्दा हामीले त सुखै पायौं। तर तिम्ले के पायौ? तिम्रो ढंग भए पो? 
अब हामी बिदेश जान्छौं, बिदेशमा दु:ख गरेर तिम्लाई केही पठाउन सकिन्न, तिमी जस्तो हुत्तिहारा, एउटा घर पनि बनाउन नसक्ने, गाडी पनि किन्न नसक्ने संग बस्दैनौं। 

अब हामीलाई छुट्याई देउ, जे जति जायजेथा छ अंश देउ, त्यो अंश बेचेर बिदेशमा जान्छम, कर्म गर्छम आनन्दले जीवन ब्यतित गर्छ्म। हाम्रो सपना साकार गर्छ्म। तिमी जस्तो आर्काको सपना साकार गरेर मर्न चाहन्न।

तिम्ले आफुलाई केही गर्न सकेनौ। खाली अर्काको लागि मात्रै गर्यौ, मैले त्यस्तो गर्दिन, मैले मेरो परिवारको लागि गर्छु। हाम्रो परिवार भनेर गर्ने नै हैन। तिमी आफ्नो बाटो लाग, म तिम्रो बाटोमा आउंदिन। तिम्रो ढंग पुगेन भन्ने थाहा पाई पाई तिमी जस्तो काम गर्दिन। तिम्रो कर्म नै दुःख गर्ने रैछौ, तिमी दुःख गर्दै मर। म बिदेश गएं। 

कमाउँछु, आफ्नै लागि कमाउंछु, आफ्नै लागि गर्छु। तिमी जस्तो निकम्मा बन्दिन। तिमीहरूले मलाई जन्माए पछि हुर्काउने, बढाउने, पढाउने काम तिम्रै कर्तब्य थियो, गर्यौ, ठिकै भयो।

अब म हिंडे। बिदेश हिंडें। बुढेसकालमा लठ्ठी बनाम्ला भन्थेउ, त्यो लठ्ठी हुन मन पनि छैन, हुन पनि सक्दिन माफ पाम। म बिदेश हिंडें।

नोट: समाजमा अहिले देखिन आएको यस्तो अवस्था कसै संग मिल्न गएमा संयोग मात्रै हुनेछ। अस्तु।

Wednesday, 8 February 2023

डाक्टर साब ! इज हि अलाईभ?

डाक्टर: हामीले धेरै कोशिश गरेका हौं। खुट्टाका नशा नशा छानेर मुटुको शल्यक्रिया गरेका हौं। दायाँ खुट्टामा रहेको नशामा चुना जमेकोले बायाँ खुट्टाको नशा निकाल्नु परेको थियो। तर त्यो नशामा पनि चुना जमेको रहेछ। ९० % ब्लक भएको नशा सफा गर्न समय लाग्यो। सामान्यतया एउटा नशाले अपरेसन सफल हुनेमा तपाईंको बिरामीमा त्यो कुरो लागु भएन। 

यति कुरो भने पछि हामीले के अनुमान लगाउने?
डाक्टर: बिरामीको ब्लड प्रेसर असामान्य गिरेको छ। मुटुको चाल आएको छैन। अपरेसन पछि पिसाब आउन पर्ने त्यो पनि आएको छैन। मतलब शरीरको पार्ट पुर्जाले काम गरेको छैन। औषधि र मेसिनको भरमा मुटु चलाएका छौं। सि पि आर रेस्पोन्स छैन। 

यो खबर डाक्टर साबले हाम्रो अनुहार नहेरी भन्नु भयो। अनि फुपुले सिधै सोध्नु भयो, ईज हि अलाइभ? 

एकछिनको सन्नाटा पछि बल्ल डाक्टर साबले भन्नु भयो, हि इज नो मोर! म भाउन्न भएँ। भक्कानिएँ। फुपुलाई सम्हाल्न गएको मान्छे म आफै भावबिहोल भएँ। हाम्ले शरन कुमार बज्राचार्य अजालाई बचाउन सकेनम। अजा हाम्लाई माफ गरि दिनुस।

ए बाजे उठ!

ए बाजे उठ! तिम्रो नाति आई पुगेको छ। अपरेसन थियटरमा तिमी मजाले सुति राखेका छौ। सास फेर्न पनि किन कन्जुस्याइँ गरेको बाजे? 

हिजो दिनभर तिम्रो अपरेसनको बेलामा हामी छ्टपटाएर बस्यौं। अनि ४-५ घण्टा लगाएर तिम्रो ओपन हार्ट सर्जरी भनेको अपरेसन सकियो भने देखि नै तिमी बोलेका छैनौ रे। 
तिम्रो छोरीले गुनासो गरिरा छ। बा किन नबोलेको होला भनेर। बाले मैले भनेको कुरा सबै मान्छु भन्नु भा छ भनेर भक्कानिरा छ। गंगालाल अस्पतालबाट निको भएर घर गै सकेपछी चुरोट पनि खान्न भन्नु भएको थियो रेन्त! जथाभावी खान्न, छोरीले जे दिन्छ त्यै मात्रै खान्छु भन्नु भाथ्यो रेन्त! अब कैले खान्छौ हं? 

खोइ! अब चैं चुपचाप सुतेर बस्ने? ए बाजे! अस्ति हामी आउंदा अस्पतालमा बस्दा बस्दा बोर भैसक्यो, कैले घर जाने? भनेका हैनौ? अब घर जाने बेलामा तिमीले आँखा नै नखोल्ने? हामीले त तिम्रो ९०% ब्लक भनेको मुटुको रक्तनली खोली दिन पो अस्पतालमा लगेको हो र। 

तिमी त बोल्दै बोलेनौ। आँखा पनि खोलेनौ। हुंदा हुंदा अब सास पनि नफेर्ने। कस्तो बाजे हो? बजैलाई के भन्ने? अब बाजे उठ्नु हुन्न भनेर हाम्ले कसरी भन्ने? फुपुलाई सम्हाल्नै नसकिने भाको छ।

खोई! के भन्ने? हाम्रो तानसेनको शरण कुमार बज्राचार्य अजालाई यो हातले सामान पोका परे झैँ  पोको पारेर घर पठाउन पर्‍यो। सानो बेलामा हामीलाई चकलेट खुवाउने अजा, आज हाम्रो अगाडि सेतो कपडाले बेरेर पोको पारेर घर पठाउन पर्‍यो। यो के देख्नु परेको? अजा तिम्रो सुखावती भुवनमा बास होस! अनिच्चावत संखारा! अस्तु!

Tuesday, 7 February 2023

हराएको मान्छे

खोइ कता जान्छ जान्छ?
के हो फोन सोन छैन?
के हो खबर सबर छैन?
पाउरोटी पनि ल्याइ दिएन?
नाना पनि ल्याइ दिएन?
ससुराली पनि नआउने?
साथी पनि नभेट्ने?
बिहान पनि भेटिन्न,
सांझ पनि भेटिन्न,
दिउँसो भेट्ने चान्सै छैन,
खाली मिटिङ भनेको छ,
कैले मन्त्रालय,
कैले क्लाइन्ट,
कैले स्टाफ मिटिङ
कैले अन लाईन?
अनि तिम्लाई 
हराएको नभने
के भन्ने?
हो !
म हराएको मान्छे,
आजकाल त्यस्तै भएको छ।
म हराएको छु,
आफैमा हराएको छु।
मलाई नखोजे हुन्छ,
म हराउन चाहन्छु।
म आफैमा हराउन चाहन्छु।
म हराएको मान्छे।

Wednesday, 1 February 2023

हिम्मत हारेको छैन है।

गरेर के नै पाएको छु र! काम गर्‍यो काम अनुसार दाम छैन। गरेन खान पुग्दैन। बेपार गर्‍यो, नाफा छैन। ढंग पुगेन भनेर अझै परिवारले पनि साथ दिन्नन, अनि के पो गरुम त! अनि आफ्नो त कर्म नै उस्तो भनेर टाउको ठोकेर बस्ने बाहेक केही काम भएन हउ। रामचन्द्रेलाई यस्तै भाको छ आजकाल। 
पसलमा मानिसहरु आउंदैनन। पहिला जस्तो किनमेल पनि गर्न छाडेका छन् । मेरोमा मात्रै हो कि अरुको मा पनि उस्तै हो, खोइ रामचन्द्रे भुत्भुताउंदै छ। ऋण गरेर सामान ल्यायो, उधारोमा बेच्नु पर्छ, अनि उधारो पैसा उठाउन काल झैं लाग्छ। लाने बेलामा हजुर, हजुर भन्छ्न, फिर्ता गर्न अनुरोध गर्दा तथानाम गाली गर्छन। यो मेरो मात्रै हो कि अरुको पनि? रामचन्द्रेले मन मनै सोधिरा छ। यस्तो ब्यबहारले गर्दा रामचन्द्रको मन मरेको छ। 

अस्ति आत्मदाह गर्ने मान्छेलाई यस्तै भएर होला नि ज्यान नै फाल्नु परेको! त्यति सार्‍हो कम्जोर त भाको छैन रामचन्द्रे! अब नयाँ ढंगले काम गर्नु पर्ने सोचका साथ अगाडि बढ्न चाहन्छ। परिवार र समाजले आहा काम भनेको त रामचन्द्रेको जस्तो हुनु पर्छ, न उधारो न ऋण? त्यस्तो काम खोज्दै छ रामचन्द्रे। छ भने भन्दिनुस है! अहिले सम्म हिम्मत हारेको छैन है!